کد مطلب:43073 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:25

گنجینه پرسمان » حديث شناسي

تفسير فراز چهارم تا يازدهم خطبة شصت و هفتم، كه پس از رسيدن اخبار مربوط به سقيفه ايراد شده، چيست؟

[آيا به گروه انصار اينطور استدلال و احتجاج نكرديد كه پيامبر اكرم وصيت فرموده است كه به نيكوكار انصار نيكي شود و از بدكارشان اغماض گردد؟ به آن حضرت گفتند: در اين توصيه چه حجتي بر انصار وجود دارد؟ آن حضرت فرمود: اگر زمامداري از آنان بوده وصيت دربارة آنان نمي‎فرمود].
اما تفسير جملة اميرالمؤمنين(ع) چنين است كه اگر امامت و زمامداري براي انصار جائز بود، احتياجي به توصيه نداشتند، زيرا خود در رأس حكومت قرار مي‎گرفتند و ديگران در شعاع حكومت آنان احتياج به توصيه داشتند.
[سپس فرمود: قريش چه گفت؟ به آن حضرت گفتند: قريش احتجاج و استدلال به اين كرد كه آنان شاخه‎هائي از درخت پيامبرند. حضرت فرمود: قريش به درخت احتجاج كردند و ميوة آن را ضايع و تباه نمودند].
ابن ابي‎الحديد مي‎گويد: امثال اين كلام (قريش احتجاج به درخت كردند و ميوة آن را ضايع و تباه نمودند) از اميرالمؤمنين(ع) تكرار شده است. و شبيه به اين مضمون در سخني از عباس به ابوبكر آمده است كه مي‎گويد: «و اما اينكه مي‎گويي: ما درخت پيامبريم، شما همسايگان آن درختيد و ما شاخه‎هاي آن مي‎باشيم». شرح نهج‎‎البلاغه ابن ابي‎الحديد6/4و5
مي‎توان گفت: اميرالمؤمنين علي بن ابيطالب(ع) هم ميوة درخت مكتب اسلام بود و هم ميوة ممتاز قبيلة بزرگ قريش. هيچ‎كس در شايستگي اميرالمؤمنين(ع) به اينكه او عاليترين محصول مكتب اسلام بود، نمي‎تواند ترديدي داشته باشد. او به درجه‎اي از فضيلت و شايستگي رسيده بود كه انديشه‎اش تجسمي از اسلام بود و كردارش عينيت اسلام را نشان مي‎داد و گفتارش در هر مقوله‎اي كه بود قانوني از اسلام را بيان مي‎كرد. و اين يك توجه فوق‎العاده منطقي است كه گفته شده است: براي اثبات جهاني و جاوداني بودن دين اسلام و اينكه اسلام مي‎تواند پاسخگوي همة مسائل بشري بوده باشد، بهترين دليل شخصيت علي‎بن ابيطالب(ع) است كه ساخته شدة اين مكتب انساني است. آيا محصولي عالي‎تر از اين شخصيت، براي اسلام مي‎توان تصور نمود؟! و اما از جهت نسب او از فرزندان هاشم و پسر بزرگمردي كه از مؤثرترين حاميان بنيان‎گذار اسلام، يعني ابوطالب(ع) بود كه با گرفتاري به فقر مالي (آنچنانكه تواريخ مي‎نويسند) با شخصيت‎ترين فرد در آن روز بود كه شيخ‎الاباطح ناميده مي‎شد او پسرعموي پيامبر اسلام بود كه همسر يگانه دختر او فاطمه(ع) و او را به برادري خويش پذيرفته بود. درست است كه اميرالمؤمنين به جهت داشتن عظمت‎هاي بي‎شمار انساني بالاتر از آن بود كه شخصيت خود را با نژاد و نسب به رخ جامعه بكشد، ولي اين يك واقعيت انكارناپذير بود كه او در سلسلة بهترين فرزندان آدم(ع) است.

---

ترجمه و تفسير نهج‎البلاغه ج 11
آية الله محمدتقي جعفري